جداسازی عوامل پوسیدگی ریشه و طوقه بادمجان در استان خوزستان و کنترل تلفیقی پوسیدگی اسکلروتینیایی با استفاده از بعضی عوامل بیولوژیکی و شیمیایی

بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه یکی از بیماری های مهم گیاه بادمجان به شمار می آید. به منظور مطالعه این بیماری در استان خوزستان در طی سال های زراعی 1391-1390، از مزارع بادمجان در شهرهای دزفول، الهایی، رامهرمز، حمیدیه و حسام آباد نمونه برداری به عمل آمد. در این بررسی چهار گونه ازقارچ فوزاریوم شامل7 جدایه ازf.solani و یک جدایه از هرکدام از گونه هایf. poliferatum، f. avenaceum وf.nygamai، هشت جدایه ازsclerotiniasclerotiorum، شش جدایه از macrophomina sp. و دوجدایه از cylindrocarponhedereae جدا شد. طبق اطلاعات موجود جداسازی گونه هایf. poliferatum، favenaceum، f.nygamai وc.hedereae از بادمجان برای اولین بار در دنیاگزارش می شود. جداسازی گونه macrophomina sp. برای اولین بار در ایران و جداسازی گونه s.sclerotiorumبرای اولین بار در استان خوزستان از گیاه بادمجان گزارش می شود. توان بیماری زایی دو جدایه از گونه s.sclerotiorum در گلخانه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج مبین بیماری زا بودن هردو جدایه روی گیاهچه های چهل روزه بادمجان بود، اگرچه شدت بیماری ایجاد شده توسط دو جدایه مذکور با هم تفاوت داشت، بطوریکه شدت بیماری زایی جدایه s8 نسبت به s2 بیشتر بوده و هردو با شاهد اختلاف معنی دار داشتند. کنترل بیماری با استفاده از راه های بیولوژیک، شیمیایی، افزایش میزان پتاسیم خاک و تلفیقی از عوامل مذکور مورد مطالعه قرار گرفت. در کنترل بیولوژیک از گونه های t.harzianum1، t.hrzianum2،t.virens، t.longibrachiatum وcylindrocarpon sp. استفاده به عمل آمد. در کشت متقابل سرعت پیشروی، کلنیزاسیون و اسپورزایی t.hrzianum2و t.longibrachiatum زیاد و بیشتر از سایر جدایه ها بود، بطوریکه 5 روز پس از کشت، آنتاگونیست ها به طور کامل سطح پرگنهs.sclerotiorumرا پوشاندند. در مطالعات میکروسکوپی پیچش هیف ونفوذ داخل ریسه های اسکلروتینیا در تمامی جدایه ها مشاهده شد و در تمامی موارد واکوئله شدن، لیز شدن و خارج شدن محتویات سلولی قارچ s.sclerotiorum توسط آنتاگونیست ها مشاهده گردید، با این وجود این حالات بیشتر در جدایه های t.harzianum,2t.virens, دیده شد. در مطالعه اثر ترکیبات فرار، جدایه t.harzianum1 با 35 درصد بیشترین تأثیر را در ممانعت از رشد پرگنه قارچ اسکلروتینیا نشان داد. در بررسی مربوط به اثر ترشحات مایع خارج سلولی آنتاگونیست ها جدایه t.longibrachiatum با20/47 درصد بیشترین تأثیر را در بازدارندگی از رشد میسیلیومی قارچ بیمارگر داشت. به منظور کنترل شیمیایی از غلظت های متفاوت قارچ کش های بنومیل، تتراکونازول و لاماردور استفاده شد که از میان آن ها بنومیل و لاماردور 50 پی پی ام با میزان 100 درصد بازدارندگی از رشد بیشترین تأثیر را در ممانعت از رشد میسیلیومی قارچ اسکلروتینیا داشتند. همچنین بنومیل در غلظت های هزار، پانصد و صد پی پی ام، تتراکونازول و لاماردور هزار پی پی ام با درصد بازدارندگی 100 درصد بیشترین اثر را در جلوگیری از جوانه زنی سختینه های قارچ اسکلروتینیا داشتند. به منظور تعیین اثر قارچ کش های مورد استفاده در این بررسی روی عوامل کنترل بیولوژیک اثر غلظت های(10، 30 و 50 پی پی ام) قارچ کش های مذکور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که قارچ کش لاماردور در تمامی غلظت های مورد استفاده هیچ تاثیری روی رشد میسیلیومیt.harzianum2 نداشت. از میان سطوح مختلف کود سولفات پتاسیم تیمارk1 (167/0 گرم پتاسیم در 500 گرم خاک)، باعث ایجاد بیشترین مقاومت گیاه در برابر بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی شد. با توجه به نتایج به دست آمده برای کنترل تلفیقی بیماری در مطالعات گلخانه ای از سوسپانسیون 106 قارچ آنتاگونیست t.hrzianum2، غلظت 50 پی پی ام سم لاماردور و مقدار 334/0 گرم کود پتاسیم استفاده شد. نتایج مشخص کرد که تلفیق سه عامل فوق بیشترین تأثیر را در کاهش درصد بیماری نشاء های بادمجان داشته و با شاهد سالم در یک گروه قرار گرفتند. شاهد آلوده بیشترین شدت بیماری را به میزان 95% نشان داد.